gewicht 4,75gr. ; koper Ø 29mm.

vz. De gekroonde wapenschilden van Vlaanderen en Brabant,
daarboven een krans, alle met elkaar verbonden door een koord,
eronder het jaartal 15 – 86, omringd door de tekst;
D• -  F • HIS•IAM•REDVCTIS•RELIQV•SEQVET•
(voluit: Duce Farnesio his iam reductis reliquum sequetur, vertaald;
onder Hertog Farnese deze (= Brabant & Vlaanderen) al herwonnen,
zal ook de rest wel volgen)
kz. Gekroond wapen van Spanje-Oostenrijk-Bourgondië-Portugal omhangen 
met de keten van de Orde van het Gulden Vlies, omringd door de tekst; 
GECT•DV•BVR•DES - FINAN•SVB•PR•PAR•
(voluit: Gectoir du bureau des finances sub principi Parmae, vertaald;
rekenpenning van het bureau van financiën onder de prins van Parma)

Geslagen n.a.v. de inname van Neuss door de hertog van Parma,
Alexander Farnese, voor diens bureau van financiën.

Dugnoille 3107 ; van Loon I.371.3 ; Tas 231
oud verzilverd / old silver plated
zfr

gewicht 5,83gr. ; koper Ø 31mm.

vz. Gekroond wapenschild van Friesland geflankeerd door twee kruisjes,
samengesteld uit 5 stippen, binnen een parelcirkel, omringd door de tekst;
•ANTIQVA•VIRTVTE•ET•FID:1617 (vertaald: met de oude dapperheid
en het oude geloof)
kz. Pijlenbundel met 7 pijlen tussen twee ineengeslagen handen die vanuit
de zijkant uit een wolk steken, binnen een parelcirkel, omringd door de
tekst; klimmende leeuw naar links CONCORDIA • FRIS • LIBERTAS
(vertaald: Eendracht is Friesland′s vrijheid)

Geslagen m.b.t. de vrijheid en eendracht van Friesland.

Dugnoille 3734 ; van Orden I.1134 ; Tas 438 ;
Mitchiner 2583 ; Feuardent 14389
Kleine, productie gerelateerde onregelmatigheden en zwaktes,
doch weinig gebruikt exemplaar met scherpe details.
zfr/pr à pr-

weight 7,19gr. ; copper Ø 30mm.

obv. Amasa embracing Joab, who is about to stab him with
a dagger, flanked by the legend IOAB – AMASA / •II•B•S• - XXI•,
below MATTHEVS•LAVFFER, surrounded by the legend;
⁎FRIDE MIT DIR MEIN BRVDER•
kz. King David, with harp (left), facing Jonathan, with bow, between them,
in lower field, the legend DAVID / IONAT /HAN •, surrounded by the legend;
✿SIT DOMINVS INTER ME ET TEVS QVE IN SEMPER

Mitchiner 1701 ; Neumann 32378 ; Rouyer 4628 ;
Snelling  Pl. 5, no. 4 ; SMM.134 S
scarce type
vf à vf+

gewicht 4,75gr. ; koper Ø 26,5mm.
muntteken hand (Antwerpen)

vz. Gekroond wapenschild van Spanje-Oostenrijk-Bourgondië-Portugal
omsloten door de keten van de Orde van het Gulden Vlies, omringd door
de tekst; •PHIL•IIII•D•G•RE - X•HISP•INDIAR•Zc
(voluit: Philippus IIII dei gratia Rex Hispaniarum Indiarum Zc,
vertaald; Philips IIII, door Gods genade, koning van Spanje en Indië etc.)
kz. Hand stekend uit wolken, houdt een schietlood boven twee gekruiste
scepters, binnen een cirkel, daarboven 16 hand 23, omringd door de tekst;
REGNIS • IMPERAT • IPSIS • (vertaald: het koninkrijk regeert zichzelf)

Deze rekenpenning is geslagen n.a.v. het goede bestuur door de Staten.

Dugnoille 3803 ; Tas - ; Mitchiner 2616 ; Van Orden I. 1165
zfr

gewicht 5,61gr. ; koper Ø 29mm.
muntteken engelkopje (muntteken van Brussel)

vz. Geharnaast en gedrapeerd borstbeeld van koning Philips IV
van Spanje, met molensteenkraag om hals, binnen een cirkel,
daarboven 1625, omringd door de tekst;
•PHIL•IIII•REX•HISPAN•DVX•BRAB•Zc.
(voluit: Philippus IIII Rex Hispaniarum Dux Brabantiae Zc,
vertaald; Philips, koning van Spanje en Hertog van Brabant etc.)
kz. Het wapenschild van Brabant in het hart van een andreaskruis dat
gevormd wordt uit een bisschopsstaf en een banier van de edelen, links
de wapenschildjes van Leuven en Antwerpen, rechts die van Brussel
en ′s Hertogenbosch, binnen een cirkel, omringd door de tekst;
CALCVLI • ORDINVM • BRABANTIÆ - • engelkopje •
(vertaald: rekenpenningen van de Staten van Brabant)

Geslagen voor de Staten van Brabant.

Het jaartal 1625 is gewijzigd uit 1624. Zeer zeldzaam.

Dugnoille 3817var. ; Tas - (vgl. 471) ; Mitchiner -  RR
zfr/pr

gewicht 5,24gr. ; koper Ø 27mm.
muntteken hand

vz. Gekroond wapenschild van Spanje-Oostenrijk-Bourgondië-Portugal,
ingesloten door de keten van de Orde van het Gulden Vlies, binnen een
cirkel, omringd door de tekst; •PHIL•IIII•D•G•RE – X•HISP•INDIAR•Zc.
(voluit: Philippus IIII dei gratia Rex Hispaniarum Indiarum Zc, vertaald;
Philips, door Gods genade, koning van Spanje en Indië etc.)
kz. Een vruchtdragende tak en hoorn des overvloeds binnen een cirkel,
daarboven 16 hand 25, omringd door de tekst; SERVARE•MELIVS•
QVAM•SPERARE (vertaald: het is beter (vrede) te handhaven dan
op vrede) te hopen

Geslagen m.b.t. de hoop op vrede.

Dugnoille 3822 ; van Orden I.176 ; Tas 468
zfr

gewicht 6,88gr. ; koper Ø 31,5mm.
muntteken: stadwapen van Utrecht

vz. Gehelmd portret van Frederik Hendrik naar rechts, daaronder
EX AMERSFORTIA VELVA FVGA &, omringd door de tekst;
•FR•HEN•D•G•PR•AVR•CONGRATVLATIO•
kz. HOSTIVM / VESELIA / EREPTA  / SILVA•DVCIS  / VICTA. onder
een wolk met doorschijnende zonnestralen, daarboven 16 stadswapen 29
eronder het gekroonde wapen van de provincie Utrecht, omringd door de
tekst; ÆTERNO • VICT  –  ORT • GLORIA •

Geslagen n.a.v. de bevrijding van de Veluwe, Amersfoort en Wesel
Amersfoort en Wesel en de inname van ′s Hertogenbosch″;

Mei 1629 sloeg Frederik Hendrik van Oranje-Nassau het beleg voor ′s Hertogenbosch, dat rondom in het moeras lag. Dertigduizend soldaten namen deel aan de strijd, evenals vele ingenieurs, pontonniers en dijkwerkers. Ook wateringenieur Leeghwater kwam er aan te pas om de moerassen droog te malen. Intussen viel een Spaans-Keizerlijk leger in het oosten ons land binnen en trok al brandschattend op tot de vestingstad Naarden. Na een snelle actie van het Staatse leger werd Wesel, de voorraadschuur van de vijand, ingenomen, waardoor de terugtocht van het invasieleger werd afgesneden. Men nam hierop de vlucht en op 14 september 1629 gaf Grobbendonck de vesting ′s Hertogenbosch over. Vanaf die dag droeg Frederik Hendrik de bijnaam ″Stedendwinger″.

Dugnoille 3852 ; van Orden I,1194 ; van Loon II,184,2 ;
Tas 481 ; Numista 326157
bijzonder mooi exemplaar met scherpe details
pr

gewicht 5,60gr. ; koper Ø 29mm.
muntteken engelkopje

vz. Geharnast en gedrapeerd borstbeeld van koning Philips IV van Spanje
naar rechts binnen een parelcirkel, daarboven 16 engelkopje 37, omringd
door de tekst; •PHIL•IIII•D•G•HISP•ET•INDIAR•REX•Zc.
(voluit: Philippus IIII dei gratia Hispaniarum et Indiarum rex Zc, vertaald;
Philips, door Gods genade, koning van Spanje en Indië etc.)
kz. Gekroond wapen van Spanje-Oostenrijk-Bourgondië-Portugal omsloten
met de keten van de Orde van het Gulden Vlies, binnen een parelcirkel,
omringd door de tekst; •GECTZ•POVR•LE• - •BVREAV•DES•FINA:
(voluit: Gectoir pour le bureau des finances, vertaald; rekenpenning
van het bureau van financiën)

Geslagen voor het bureau van financiën.

Dugnoille 3922 ; van Orden I.218 ; Tas 506
zfr/pr à pr-

gewicht 5,66gr. ; koper Ø 30mm.
muntteken hand

vz. Geharnast borstbeeld van koning Philips IV van Spanje naar rechts
binnen een parelcirkel, daarboven 16 hand 41, omringd door de tekst;
•PHIL•IIII•D•G•HISP•ET•INDIAR•REX•
(voluit: Philippus IIII dei gratia Hispaniarum et indiarum rex, vertaald;
Philips, door Gods genade, koning van Spanje en Indië)
kz. Gekroond wapen van Spanje-Oostenrijk-Bourgondië-Portugal omhangen
met de keten van de Orde van het Gulden Vlies, binnen een parelcirkel,
omringd door de tekst; •GECTZ•POVR•LE• - BVREAV•DES•FINA•
(voluit: Gectoir pour le bureau des finances, vertaald; rekenpenning
van het bureau van financiën)

Geslagen voor het bureau van financiën.

Dugnoille 3959 ; van Orden I.230 ; Tas 520
voortreffelijk prachtexemplaar met fijne details
pr

gewicht 6,43gr. ; koper Ø 30mm.

vz. Naar elkaar gerichte bustes van Philips IV van Spanje en Maria Anna 
van Oostenrijk, daarboven twee ineengeslagen handen, binnen een parelcirkel,
omringd door de tekst; ♜.PHIL.IIII.D.G.HISP.REX.DOM.PROV.INS
(voluit: Philippus IIII dei gratia Hispaniarum Rex Dominus Provintiae
Insulensis, hetgeen we kunnen vertalen als: Philips de Vierde, door Gods
genade koning van Spanje en heer van het gewest van Rijsel)
kz. Ovaal wapenschild van Bourgondië met versierselen aan de zijden,
binnen een parelcirkel, omringd door de tekst;
• VNCTA • SALVS • NOSTRA • (vertaald: ons heil is er aan verknocht)

Geslagen n.a.v. het huwelijk van de Spaanse koning Philips IV met aartshertogin Maria Anna van Oostenrijk (Habsburg), oudste dochter van keizer Ferdinand III en Anna Maria van Spanje, dochter van koning Philips III van Spanje. Koning Philips IV huwde dus zijn nichtje. Deze inteelt binnen de Habsburg familie was niet ongewoon, en kwam voort uit het bewaken van de dynastieke belangen. In dit geval bleek het een erg ongelukkige keuze die uiteindelijk zou leiden tot het einde van de Habsburg dynastie in Spanje. Immers, de troonpretendent die uit dit huwelijk voortkwam was koning Karel II.

Karel II werd op 6 november 1661 geboren als zoon van koning Philips IV en Maria Anna van Oostenrijk. De Belgische stad Charleroi werd naar deze koning Karel II genoemd. Toen zijn vader op 17 september 1665 overleed volgde Karel hem, in naam, op als koning en heerser over de Zuidelijke Nederlanden. Feitelijk kwam de regeermacht echter te liggen bij zijn moeder Maria Anna. Niet alleen vanwege zijn jeugdige leeftijd. Karel was namelijk zowel geestelijk als lichamelijk gehandicapt. Alle typische kenmerken van de Habsburgers waren in hem zeer overdreven vertegenwoordigd. Het gevolg van inteelt binnen de Habsburg dynastie Zo was zijn hoofd buitenproportioneel groot en misvormd, zijn onderkaak stak zo ver uit dat hij zijn tanden niet op elkaar kon krijgen. Zijn tong was zo groot dat hij nauwelijks kon spreken. Lopen kon hij met moeite. Reeds op 35-jarige leeftijd was hij verlamd, epileptisch, kaal, slechthorend, vrijwel tandeloos en slechtziend. Aanvankelijk bleef hij lang kinderlijk en vervolgens werd hij al snel seniel. Lezen en schrijven kon hij nauwelijks. Karel huwde twee maal, zonder dat daaruit kinderen werden geboren. Karel overleed op 1 november 1700, waarmee de Spaanse tak van de Habsburgers in mannelijke lijn was uitgestorven. Dit tot het uitbreken van de Spaanse Successie-oorlog (1701-1713), waarin zowel Lodewijk XIV van Frankrijk als Leopold I van Oostenrijk de Spaanse troon claimden. In 1713 werd dit conflict tijdens de Vrede van Utrecht beslecht. De Spaanse Nederlanden werden Oostenrijks, Spanje viel toe aan Philips van Bourbon van Frankrijk.

We zien op deze rekenpenning de Latijnse benaming ′Provintiae Insulensis′ voor het gewest van Rijsel, het Franse Lille. Die benaming komt voort uit de nederzetiing die zich in de 11e vormde op een eiland (Latijn: insula) in de rivier de Deule, een zijrivier van de Leie. De stad zou weldra bekent staan als Isla/Islense, in Latijnse oorkonden vaak aangeduidt als Insula/Insule/Insulensis. De Franse benaming Lille is een afgeleide van L′isle, terwijl de Nederlandse naam Rijsel tot stand kwam via de tussenstap Ter IJssel dan wel Lissele.

Dugnoille 4029 ; van Loon II.341/327
minieme randoneffenheden
zfr

gewicht 5,82gr. ; koper Ø 31mm.
muntteken hand (Antwerpen)

vz. Geharnast en gedrapeerd borstbeeld van Philips IV neer rechts,
omringd door de tekst; PHIL•IIII•D•G•HISP•ET•INDIAR•REX
(voluit: Philippus IIII dei gratia Rex Hispaniarum Indiarum Zc,
vertaald; Philips IIII, door Gods genade, koning van Spanje en Indië)

kz. De huwelijksgod Hymenaeus (of engel), staande midden allerlei
oorlogstuig, in de ene hand een lauwerkrans, in de andere een fakkel
waarmee het oorlogstuig in brand wordt gestoken, binnen een parelcirkel,
daarboven 16 hand 60, omringd door de tekst;
• CEDANT CONCORDIBVS IGNIBVS ARMA •
(vertaald: laat wapens wijken voor harmonieuze vuren)

Deze rekenpenning is geslagen n.a.v. het sluiten van de vrede tussen Frankrijk en Spanje. Deze zgn. Vrede van Antwerpen werd ondertekend op 18 maart 1660. Deze Vrede van Antwerpen was voorafgegaan door onderhandelingen op fazanteneiland, welke zouden leiden tot de Vrede van de Pyreneën. Deze vrede werd beklonken door de verloving van de Franse koning Lodewijk XIV en de Spaanse prinses Maria Theresa.

This medal memorates The peace Antwerp, concluded on 18th March 1660. The Peace of Antwerp had been preceeded by negotiations at the Isle of Pheasants, whose other achievement was he Peace of the Pyrenees, concluded on 7th November 1659, ended a long string of conflicts between Spain and France. One of the agreed terms was a marriage between the French king Louis XIV and Spanish princess Maria Theresa.

Dugnoille 4160 ; Mitchiner 2694 ; Feuardent 13969 ;
Van Loon II ; blz 461 n° V, 2
fr+

gewicht 6,35gr. ; koper Ø 32mm.
muntteken engelkopje (Brussel)

vz. Geharnast en gedrapeerd borstbeeld van Philips IV naar rechts,
daarboven 16 engelkopje 64, omringd door de tekst;
•PHIL•IIII•D•G•HISP•ET•INDIAR•REX•
(voluit: Philippus IIII dei gratia Hispaniarum et Indiarum rex,
vertaald; Philips, door Gods genade, koning van Spanje en Indië)
kz. Zuil met zittende leeuw (Spanje) en zuil met adelaar (Oosterijk)
met touwen aan elkaar verbonden in een onrustige zee, van de zijden 
belaagd door stormachtige winden, daarboven STABVNT
(vertaald: zij zullen weerstaan)

Geslagen n.a.v. de verbintenis tussen Spanje en Oostenrijk door een huwelijk tussen Margaret Theresa van Spanje, dochter van koning Philips IV, met keizer Leopold I van Oostenrijk. Daarmee werd de toch al hechte band van de Spaanse Habsburgers met de Oostenrijkse Habsburgers nog weer eens bevestigd.

Dugnoille 4204 ; Feuardent 13977 ; Mitchiner 2708 ; van Loon II, pag.515
zfr

gewicht 6,24gr. ; koper Ø 31mm.

vz. Wapenschild van de familie Visscher, gedekt door toernooihelm met
vizier en lambrekijns, een adelaar als helmteken, binnen een cirkel,
omringd door de tekst; PROSPERITATE • ET • BENIGNITATE
(vertaald: welvaart en welwillendheid)
kz. Spiegel hangend aan gestrikte lint, geflankeerd door het jaartal 16 - 65,
erboven SINE - FVCO (vertaald; zonder kleuring)

Deze rekenpenning werd uitgegeven voor Jan Balthasar de Visscher,
baron van Celles, eerste schatmeester (thesaurier) van de stad Brussel
n.a.v. zijn vetrek eind 1665.

Dugnoille 4214 ; van Orden I.1302 ; Feuardent 14303 ;
van den Broeck 1906, no.46 ; Mitchiner 2711
pr-

gewicht 6,09gr. ; koper Ø 31mm.

vz. Gekroond wapenschild van de familie van Brouchoven geplaatst op
ondergrond, met hun rechterklauw gesteund door twee leeuwen, in de linker
houden zij elk een speer met vaandel (links Putte, rechts Schriek-Grootlo)
kz. Staande aartsengel Sint Michael frontaal (de patroonheilige van
Brussel), zwaard in de rechterhand, de gevallen duivel vertrappend,
daaronder een oever met bomen aan het Brusselse kanaal, waarop
een schip naar links vaart, binnen een cirkel, omringd door de tekst;
PROTECTIO • MEA • DE • COEL0 • 1668
(vertaald: mijn bescherming vanuit de hemel)

Geslagen voor Antoon Ferdinand van Brouchoven van Bergeyck in zijn
hoedanigheid als 43e attendant van het Kanaal van Brussel (opgericht 1589).

Antoon Ferdinand stamde uit een zeer vooraanstaande Brabantse schepenfamilie uit ′s Hertogenbosch, die in m.n. de 17e en begin 18e eeuw vele belangrijke functies vervulden in de Spaanse Nederlanden. Hij werd gedoopt op 20 september 1622 te ′s Hertogenbosch, zoon van Gerard Hendrik Bacx van Brouchoven van Bergeyck en Catharina Maes. De zes broers Van Brouchoven (ook Van Broeckhoven), afstammelingen van het adellijke geslacht Van Rode afkomstig uit ′s-Hertogenbosch, werden in 1607 in de adel van het Heilige Roomse Rijk opgenomen, wat in 1620 werd bevestigd en rechtsgeldig gemaakt in de Nederlanden door de aartshertogen Albrecht en Isabella. Gerard van Brouchoven (1580-1638), was schepen van ′s-Hertogenbosch voor hij naar Lier, in de Spaanse Nederlanden, uitweek. Zijn oudste zoon, Jan Baptist van Brouchoven, vertrok van Lier naar Antwerpen, waar hij in 1642 als poorter werd ingeschreven en in 1643 al schepen was. Jan-Baptist van Brouchoven (1619-1681) onderscheidde zich onder meer door zijn liefdesrelatie en latere huwelijk met Hélène Fourment (1614-1673), de jonge weduwe van Peter Paul Rubens (1577-1640). Brouchoven werd raadsheer bij de Hoge Raad der Spaanse Nederlanden, de Consejo de Flandes in Madrid. In 1665 werd hij baron en in 1676 graaf van Bergeyck. Zijn zoon, Jan van Brouchoven van Bergeyck (1644-1725) werd de beroemdste Van Brouchoven, en bracht het tot stadhouder van de Spaanse Nederlanden (1701-1706) en minister van financiën van Spanje (1711-1714).

Antoon Ferdinand van Brouchoven van Bergeyck, heer van Riethoven, was een man van aanzien. In 1661 kocht hij de heerlijkheden Schriek, Grootlo en Putte voor de som van 20.240 Brabantse gulden en op 4 april 1664 werd hij door Philips IV tot baron verheven. Hij huwde Marie de Caluart de Sassignies, dochter van ridder Jacques de Caluart, raadsheer in de Grote Raad van Mechelen. Uit dit huwelijk werden 3 kinderen geboren. Antoon was schout van Lier en werd in 1658 poorter van Antwerpen om het jaar daarop naar Brussel te vertrekken waar hij bijna zonder onderbreking twintig jaar lang fungeerde als schepen, 43e attendant van het Kanaal van Brussel, thesaurier en zelfs tweemaal als burgemeester. In 1679 nam hij ontslag om te worden opgevolgd door zijn zoon Jean-Jacques van Brouchoven, die tot in 1710, jaar van zijn dood, schepen of thesaurier van Brussel was. Antoon overleed in 1686. Zijn oudste zoon, Jan Jacobus, baron van Brouchoven, thesaurier" van de stad Brussel, heer van Riethoven, Linghem, Fontaines, Paddegem, enz., werd op 5 april 1687 heer en baron van Putte.

Dugnoille 4263 ; van Orden 1315 ; Numista 131174
zfr/pr à pr-

gewicht 7,29gr. ; koper Ø 31mm.
schatmeester Theodore van Elshout van Heusden

vz. Wapenschild van Heusden; klimmende leeuw naar links met een
schild met rad op de borst, gehouden door twee leeuwen, gedekt door
een gekroonde helm met cimier en lambrekijns en klimmende leeuw
naar rechts als helmteken, omringd door de tekst;
T:AB•ELSHOVT – EX•HEVSDANA – FAM:BRVX•THE:
(voluit: Theodorus ab Elshout, ex Heusdana Familia Bruxelle Thesaurarius,
vertaald; Dirk van Elshout, van de familie van Heusden, schatmeester van Brussel)
kz. Reliekhouder van het Sacrament van Mirakel; getroonde God met tiara,
met voor zich houdend een gouden kruis met daarop drie hosties (misbroden),
daarboven drie kronen, Mariamantel op de achtergrond, omringd door een
stralenkrans, daaronder een hand met geldoffers, omringd door de tekst;
• DEO • SVO • IVBILANTI • MVNIFICA
(vertaald: milddadig aan hare eeuwjuichende God)

Op de keerzijde van deze munt zien we het jaartal verbeeld in een soort
geheimschrift (chronogram): DVIVILIMVIIC = MDCL VVV IIIII = 1670.
Deze chronogram letters zijn in de keerzijdetekst groter weergegeven en
nog niet op logische volgorde. Na rangschikking van de Latijnse cijfers
naar waarde komen we dan tot het cijfer/jaartal 1670.

Geslagen voor Theodoor (Dirk) van Heusden genaamd Elshout, ridder en Heer van Middelswale Seijsele etc., in zijn functie als schatkistbewaarder (thesaurier) van de schatkamer van de stad Brussel. Deze functie bekleedde hij o.a. in de jaren 1670-1671. Daarvoor was hij voor deze stad ook al wethouder, burgemeester en hoofd van de waterwerken geweest. Theodoor had in 1680 o.a nog bezittingen in Schijndel en zijn familie was afkomstig uit Noord-Brabant, hetgeen ook zijn namen Van Heusden en Van Elshout bevestigen.

Als onderwerp voor deze rekenpenning is gekozen voor het
Sacrament van Mirakel dat in 1670 haar derde eeuwfeest vierde;

Wonderbaarlijke mirakels spreken vaak tot de verbeelding. Dat is duidelijk het geval bij het Brusselse Sacrament van Mirakel dat bestaat uit hosties die in 1370 doorstoken zouden zijn door joden uit Brussel en Leuven en die daardoor begonnen te bloeden. Het verhaal rond het Sacrament van Mirakel leefde bij de Brusselse bevolking en uitte zich in een specifieke devotie. Naast een jaarlijkse processie werden er ook jubileumvieringen ingericht. Een bijzondere jubileumviering is die van het jaar 1670, niet in het minst vanwege de omvang van de festiviteiten maar ook door de veelheid aan documenten die hierover bewaard zijn gebleven.

HET MIRAKEL:
In de 14e eeuw verslechterde de situatie voor de Joden in Europa, en ook in Brussel. Vervolging van Joden was aan de orde van de dag en gedurende de pestepidemie van 1348-50, riepen boetepredikers, zogenaamde flagellanten, op tot het plegen van geweldadigheden tegen de Joden. In Brussel zou dit volgens de kroniekschrijver, Gilles Li Muisit aanleiding hebben gegeven tot een slachtpartij met meer dan 600 doden. In 1370 nam te Brussel, onder de regering van hertog Wenceslaus I van Luxemburg, de Jodenvervolging de vorm aan van beschuldiging van ontwijding van hosties. Zo zou ene Jonathas, een rijke jood uit Edingen, zijn Brusselse geloofsgenoot Jan van Loven overhaald hebben om hosties te stelen uit de Sint-Katharinakapel in Sint-Jans-Molenbeek. Jonathas bracht de zestien hosties mee naar zijn huis te Edingen, maar werd er door onbekenden vermoord. Zijn weduwe zag hierin een hemelse straf en bracht de hosties naar de Joden van Brussel. In hun synagoge doorstaken ze de hosties op Goede Vrijdag met dolken. Hun handen kwamen echter onder het bloed te zitten dat miraculeus uit de geprofaneerde hosties tevoorschijn kwam. Hoogst ontdaan droegen de heiligschenners een van hen, Catharina, op om de hosties naar de Keulse Joden te brengen. Catharina kreeg echter schrik, bracht de hosties naar de pastoor van de Kapellekerk, Petrus Van Heede, en biechtte op wat er gebeurd was. De pastoor schakelde het gerecht in. Zes Joden werden gearresteerd, vier uit Brussel en twee uit Leuven, en opgesloten in de Steenpoort. Ze werden ondervraagd, gemarteld, en ter dood veroordeeld. Op de dag vóór Hemelvaartsdag, 22 mei 1370, werden de veroordeelden op een kar rondgereden, onder meer op de Grote Markt en aan de Sint-Katharinakapel. Op elke straathoek werden ze met gloeiende tangen bewerkt. Bij de Wollendriestoren werden ze aan staken vastgebonden en levend verbrand. Hun bezittingen werden door hertog Wenceslaus geconfisqueerd. In de hertogelijke boekhouding zijn ook sporen aangetroffen van in beslag genomen joodse goederen. De vervolging van 1370 maakte een einde aan de reeds schaars geworden aanwezigheid van Joden in Brabant. Er gold geen officiële verbanning, maar om begrijpelijke redenen meden de Joden het hertogdom. Pas enkele eeuwen later zou er sprake zijn van een echte terugkeer.

Op Sacramentsdag 1370 werden nadien drie van de hosties op plechtige wijze overgebracht naar de collegiale kerk van Sint-Goedele. Op deze wijze werd de devotie die nog eeuwen nadien in stand gehouden zou worden, in gang gezet. De Brusselaars gingen de miraculeuze hosties rondvoeren in hun processies. Na een canoniek onderzoek op vraag van de Kamerijkse bisschop Pierre d′Ailly, werd het bloeden van de hosties in 1402 door de kerk erkend als mirakel. Enige tijd later deden zich nieuwe mirakelen voor met de hostierelieken. Dit bracht paus Eugenius IV ertoe om in 1436 aflaten te verlenen voor het oprichten van een kapel van het Sacrament van Mirakel in collegiale kerk van Sint-Goedele. Voor het bewaren van de Heilige Hosties werd een prachtige reliekhouder gemaakt, die tijdens de processies werd meegedragen. Deze reliekhouder, zoals we die ook op deze munt afgebeeld zien, bestaat nog altijd en bevindt zich in het schatmuseum van de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint Goedele te Brussel. De reliekhouden bevat niet meer de Heilige Hosties.

Dugnoille 4276 ; van Loon III. p.37/2 ; Mitchiner 2728 ;
Feuardent 14311 ; Barnard no.76
licht krasje op de voorzijde
zfr-

gewicht 5,97gr. ; koper Ø 30mm.
muntteken engelkopje (Brussel)

vz. Gedrapeerd borstbeeld van koning Karel II van Spanje naar rechts,
daaronder een bladversiering, omringd door de tekst;
•CAROL•II•D•G•HISP•ET•INDIAR•REX•
kz. Bourgondisch kruis binnen vuurijzer met afspattende vonken, daarboven
16 engelkopje 71, omringd door de tekst; •GECT•POVR•LE•BVREAV•DES•FINA•

Geslagen voor het buearu van financiën van Brussel.

Dugnoille 4291 ; van Orden I.1323 ; Mitchiner 2732 ; Feuardent 14001
pr-

gewicht 4,87gr. ; koper Ø 31mm.
schatmeester Georg Ignace van Eesbeke, bijgenaamd Van der Haegen
muntteken engelkopje (Brussel)

vz. Wapenschild van de familie Eesbeke, gedekt door een helm met
cimier en lambrekijns en adelaar als helmteken, binnen een parelcirkel,
omringd door de tekst; •VIRTVS•EST•OPTIMA•SEPES•
(vertaald: macht is een van de beste hagen)
kz. Hovenier met hoed staande naar links met snoeischaar, snoeit
de omheining, hek met centrale toegangsboog op de achtergrond,
binnen een parelcirkel, daaronder 16 engelkopje 82, omringd door de
tekst; •PRESCINDIT•ET•AVGET• (vertaald: hij snijdt en verhoogt)

Georg Ignace van Eesbeke, bijgenaamd Van der Haegen was schatmeester (eerste thesaurier / rentmeester) van de stad Brussel. Daarnaast was hij 53ste indendant van het Brussels kanaal. Deze penning werd vervaardigd n.a.v. zijn vertrek uit zijn ambt als schatmeester aan het einde van 1681.

Dugnoille 4470 ; van Orden 1378 ; Mitchiner 2782 ;
van den Broeck 1906, no.63
miniem geoxideerd exemplaar
fr/zfr